ضرورت ها و نیازهای صنعت پتروشیمی در 57 سالگی - وبلاگ شخصی من

به گزارش وبلاگ شخصی من، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی با تأکید بر توسعه هوشمند صنعت پتروشیمی گفت: با برنامه ریزی صورت گرفته، پتروشیمی در ابتدای سال 1406 صنعتی بسیار متفاوت خواهد بود.

صنعت پتروشیمی شمع تولد 57 سالگی اش را در هشتمین روز دی ماه فوت می نماید. بهانه خوبی است تا مقابل بهزاد محمدی که بیش از دو سال از مدیریتش در طبقه سیزدهم ساختمان شیخ بهایی شرکت ملی صنایع پتروشیمی می گذرد، بنشینیم.

او در این گفت وگو از ضرورت ها و احتیاجهای صنعت پتروشیمی می گوید و با این اعتقاد که توسعه این صنعت را باید هوشمندتر و هدفمندتر به سمت جلو پیش ببریم، تأکید می نماید: در ابتدای سال 1406، صنعتی خواهیم داشت که بسیار با صنعت کنونی از نظر ظرفیت و حتی درآمد ارزی تفاوت خواهد داشت.

مشروح این گفت وگو را در زیر بخوانید:

هشتم دی ماه؛ سالروز صنعت پتروشیمی است، نظرتان را درباره فرایند توسعه این صنعت در کشور بفرمایید.

توسعه صنعت پتروشیمی یک ضرورت است. فراوری و درآمد ملی باید بالا رود و درآمد ارزی هم افزایش یابد و کشور نیز از محصولات پتروشیمی بهره مند گردد. منتها آهنگ و گام های توسعه جهانی این صنعت نسبت به صنعت پتروشیمی ایران بسیار بلندتر است، به نوعی که درآمد کل مواد شیمیایی و پتروشیمیایی در جهان حدود 3 هزار و 340 میلیارد دلار و سهم ایران نزدیک به 22 میلیارد دلار است. مقایسه این ارقام نشان می دهد که باید آهنگ توسعه صنعت پتروشیمی در ایران، کشوری که صندلی نخست منابع نفت و گاز را دارد، سریع تر و هوشمندتر باشد.

منظور شما از توسعه هوشمند چیست؟

در سال 98 ارزش واردات محصولات پتروشیمی 2 میلیارد دلار معادل 1.3 میلیون تن بوده است. این 2 میلیارد دلار ارزبری در کنار 10 میلیارد دلار صادرات محصولات پتروشیمی کشور نشان می دهد که بیشتر باید کار کرد و باید به سمتی حرکت کرد که بتوان این مقدار واردات را کاهش داد. میانگین ارزش صادرات هر تن محصول پتروشیمی 500 تا 600 دلار و میانگین ارزش واردات هر تن محصول حدود 1500 دلار است. این نسبت ها حاکی از این است که توسعه را باید قدری هوشمندتر و هدفمندتر به سمت جلو پیش ببریم.

به بیان دیگر، فراوری حجمی و افزایش ظرفیت فراوری ممکن است که به افزایش درآمد ارزی و صادرات یاری کند اما اصل طلایی، ارزش اضافه نموده بالاتر و احتیاج صنایع پایین دست پتروشیمی رانمی تواند پوشش دهد بنابراین باید به دنبال فراوری محصولاتی باشیم که ضمن تأمین احتیاج داخل و صنایع پایین دستی، ارزش صادراتی بیشتری داشته باشند.

بیش از 2 سال از مدیریت شما در شرکت ملی صنایع پتروشیمی می گذرد، در این دوره چه گام هایی در این راستا برداشته شده است؟

خوراک، بازار، سرمایه و دانش فنی چهار عنصر توسعه هستند که این عناصر به دقت آنالیز و ارزیابی شدند؛ فراوری در صنعت پتروشیمی از یک سو بر مبنای خوراک هایی است که از شرکت ملی نفت و گاز دریافت می گردد و ازسوی دیگر می تواند براساس خوراک هایی باشد که در خود پتروشیمی ها فراوری می گردد. مانند متانول که محصول مجتمع های پتروشیمی است اما به نوعی خوراک واحدهای پتروشیمی نیز می تواند باشد بنابراین توسعه از راستا محصولات پتروشیمی بالادست و پایه، منجر به فراوری محصولات خاص و راهبردی تر می گردد.

از آنجا که فراوری در صنعت پتروشیمی افزون بر تأمین احتیاج داخل به منظور صادرات نیز انجام می گردد، بنابراین بازارهای جهانی و میزان واردات محصولات پتروشیمی به دقت آنالیز و اطلاعات مفید و دقیقی کسب شد. در بحث تأمین سرمایه نیز بخشی از سرمایه ازسوی خود پتروشیمی ها و درآمد صنعت در طرح ها مصرف می گردد که یاری بزرگی به توسعه صنعت می نماید و در بخشی دیگر نیزبخش خصوصی به میدان آمده است.

اما دانش فنی می تواند یک گلوگاه برای توسعه صنعت باشد؛ می دانیم که هنوز به واسطه راهکارهایی که بخش خصوصی می داند و استفاده می نماید، می توان دانش فنی های خوب جهان را کسب کرد و به داخل کشور آورد؛ چنانچه در دو سال اخیر چند دانش فنی را از خارج دریافت کردیم، مورد دیگر تکیه بر دانش فنی بومی کشور است که نباید ازذهن دور گردد. شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی 10 دانش فنی صنعت را بومی سازی و تجاری سازی نموده است.

این شرکت در حوزه کاتالیست نیز دانش فنی 36 نوع کاتالیست را بومی سازی و در حال تجاری سازی دارد که ارزش این 36 نوع کاتالیست 200 میلیون دلار است که از سبد 270 میلیون دلاری کاتالیست مصرفی صنعت پتروشیمی 70 درصد با اهمیت آن ها را تأمین نموده است بنابراین با آنالیز این چهار عنصر باید به توسعه هوشمند رسید که براین اساس ریل گذاری توسعه صنعت پتروشیمی را شرکت ملی صنایع پتروشیمی انجام می دهد و سرمایه گذار تنها سوار بر این قطار خواهد شد. نقشه و نحوه حرکت توسعه صنعت پتروشیمی در بلندمدت مشخص شده است.

ریل گذاری توسعه صنعت به چه نحوی اجرا شده است؟

در این برنامه توسعه، طرح های راهبردی تعریف شده است و دیگر همچون گذشته به سمت طرح های عمومی تناژ بالای میلیون تنی حرکت نمی گردد. به سمتی حرکت خواهد شد که ضمن افزایش ظرفیت فراوری صنعت پتروشیمی، محصولات فراوریی برای مصرف داخل کشور هم قابل استفاده باشد و یاری به تنوع سبد فراوریات صنعت کند. به نحوی که قیمت هر تن محصول را که به طور میانگین حدود 500 و 600 دلار است را به سمت 1000 دلار نزدیک کرد. با این اهداف، 31 طرح راهبردی در سه بخش طرح های خوراک ترکیبی، طرح های فراوری پروپیلن و طرح های پیشران تعریف شده است.

سه طرح خوراک ترکیبی از سوی هلدینگ های خلیج فارس، پارسیان و صندوق بازنشستگی صدا و سیما به منظور فراوری محصولات باارزش تر و سنگین تر مثل آروماتیک ها و بنزن اجرا می گردد که مجوزهای همه طرح های خوراک ترکیبی داده شده و کار اجرا به زودی شروع می گردد.

ازسوی دیگر کشور به شدت احتیاج به محصول پروپیلن دارد. به منظور برطرف این کمبود، طرح GTPP اسلام آباد توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان طرحی با فناوری خاص با دانش فنی بومی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در حال توسعه است که با فراوری پلی پروپیلن احتیاج غرب و شمال غرب کشور را تأمین می نماید.

یک طرح GTPP هم در بندر انزلی در نظر گرفته شده که کلیات آن استخراج شده است اما هنوز مذاکره با سرمایه گذار ادامه دارد. افزون بر این، شرکت پتروشیمی امیرآباد برای اجرا در بندر امیرآباد در شرق مازندران ثبت و سرمایه گذار مشخص شده است که مجوز آن برای طرح GTPP نیز هفته آینده صادر و به زودی فعال می گردد.

برای استفاده از محصول پتروشیمی ها به عنوان خوراک، سه طرح MTP در منطقه عسلویه تعریف شده است که از راستا متانول موجود به سمت فراوری محصول با ارزش و راهبردی پروپیلن حرکت گردد. مشوق هایی مانند تخفیف در خوراک، پرداخت هزینه دانش فنی پس از فراوری محصول، مشوق های مالیاتی و تخصیص زمین برای سرمایه گذاران در نظر گرفته شده است که جذابیت اجرای پروژه را افزایش دهد.

هلدینگ خلیج فارس نیز یک طرح PDH در عسلویه اجرا خواهد نمود که در مجموع، این طرح ها ظرفیت فراوری 950 هزار تنی پروپیلن در کشور را به حدود 4.5 میلیون تن افزایش می دهد. تحقق این برنامه، به گسترش زنجیره ارزش از راستا پروپیلن یاری و احتیاجهای داخلی کشور را تأمین می نماید.

و طرح های پیشران؟

با آنالیز و ارزیابی دقیق احتیاج بازار داخلی و صنایع تکمیلی 22 طرح پیشران تعریف شده است که عمده آن ها از شاخه پروپیلنی که فراوری خواهد شد پیش خواهد رفت. مجموع این طرح ها درآمد زایی حدود 11 میلیارد دلار در سال را به صنعت پتروشیمی خواهند اضافه نمود.

طرح انتقال پروپیلن به استان های مرکزی و شمال شرقی به شدت مورد نقد نهاده شد، شما چگونه از این طرح دفاع می کنید؟

در این موضوع که فراوری پروپیلن باید افزایش یابد هیچ شکی نیست زیرا باید پلی پروپیلن و دیگر مشتقات آن را فراوری کرد و احتیاج صنایع پایین دستی کشور برطرف گردد، اما در بحث انتقال پروپیلن، در نظر است که با اجرای طرح های MTP در عسلویه، پروپیلن فراوری و با خط لوله ای حدود 430 کیلومتر به مرودشت، شمال فارس، منتقل گردد و آنجا محلی برای ذخیره سازی و توزیع پروپیلن به کل استان فارس، جنوب استان اصفهان و غرب استان کرمان و یزد باشد. هدف از اجرای این طرح، فراوری و توزیع پروپیلن در این استان ها و یاری به آمایش سرزمین است زیرا طرح های پیشران از راستا پروپیلن، طرح های آب بری نیستند یعنی مصرف آب آن ها زیاد نیست و قابل انجام است.

فراوری پروپیلن هدف اساسی است؛ اگر بتوان به مرودشت منتقل کرد اتفاق بهتری است زیرا مجتمع های پتروشیمی از حیث پراکندگی در کشور توزیع می شوند و دلیلش این است که عمده صنعت پتروشیمی در نوار جنوبی و غربی کشور واقع شده که بخش عمده ای به دلیل نبود آب در دیگر مناطق و بخشی نیز به دلیل خط لوله اتیلن غرب بوده است. به هر حال اگر انتقال هم انجام نگردد اشکالی ندارد زیرا فراوری پروپیلن بسیار اهمیت دارد و به جذاب شدن صنعت پتروشیمی و پایداری آن بسیار یاری خواهد نمود که در این زمینه در حال مذاکره با دولت هستیم.

آینده صنعت پتروشیمی چگونه خواهد بود؟

در راستا توسعه صنعت پتروشیمی، با برنامه ظرفیت صنعت پتروشیمی تا سرانجام سال 1400سال سرانجامی جهش دوم به 100 میلیون تن و با تحقق جهش سوم تا سرانجام سال 1404 به بیش از 133 میلیون تن در سال می رسد. امیدواریم طرح های راهبردی تا سرانجام برنامه هفتم توسعه کشور در سرانجام 1405 راه اندازی شوند. در ابتدای سال 1406، صنعتی خواهیم داشت که بسیار با صنعت کنونی از نظر ظرفیت و تنوع سبد محصولات و درآمد ارزی برای کشور تفاوت خواهد داشت.