همه چیز درباره گردشگری پزشکی - وبلاگ شخصی من

به گزارش وبلاگ شخصی من، گسترش صنعت گردشگری علاوه بر نقش و تاثیر آن در ابراز هویت ملی، موجب ارتقای ابعاد وسیع مالی از جمله ایجاد فرصت های شغلی، درآمدزایی، کاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه در جامعه می گردد. در ﻣﯿﺎن ﺣﻮزه ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی، ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و ﻣﺰﯾﺖ ﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ.

جهانگردی پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت عظیم جهان به شمار می رود. این صنعت تاثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها دارد و به طور حتم در آینده ای نزدیک به صنعت اول جهان تبدیل خواهد شد. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، جهانگردی از حالت عام خارج شده و به شاخه های تخصصی نظیر جهانگردی فرهنگی، جهانگردی ورزشی، جهانگردی ماجراجویانه، جهانگردی مذهبی، جهانگردی سلامت و غیره تقسیم شده است. آنچه که مبنای این تقسیم بندی قرار می گیرد نیت یا قصد اصلی جهانگرد از جهانگردی است. بنابراین، افرادی که به منظور برخورداری از خدمات سلامت (پیشگیری، درمان) به کشور دیگری سفر می نمایند، در زمره جهانگردان سلامت قرار دارند.

توریسم درمانی چیست؟

برای توریسم درمانی که گاهی از آن با عنوان توریسم سلامت و یا جهانگردی سلامت نام برده می گردد، تعاریف گوناگونی بیان شده است. سازمان جهانی جهانگردی (WTO) به طور خاص، جهانگردی سلامت را چنین تعریف می نماید : استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آب های معدنی ، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می گردد و در مکانی خارج از محل سکونت فرد - که بیش از 24 ساعت است - به طول می انجامد. مقوله جهانگردی سلامت فراتر از جهانگردی درمانی است. آب های گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقوله جهانگردی سلامت است. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشور های جهان اول یا پیشرفته و قیمت ها و هزینه ها در حد کشور های در حال توسعه و جهان سوم است.

تاریخچه جهانگردی سلامت

جهانگردی سلامت از زمان یونان و روم باستان وجود داشته و سپس به بسیاری از کشور های اروپایی و نقاط دیگر جهان توسعه یافته است. از زمان باستان، افراد زیادی به منظور فراغت روحی و درمان به مجاورت رودخانه و آب های معدنی می رفتند. آب های گرم از قدیم الایام با آرامش و تجدید قوای جسمی و روحی انسان همراه بوده است. استفاده نمایندگان از این گونه آب ها، قرن هاست که در آب های گرم آب تنی می نمایند و از آب چشمه های معدنی می نوشند.

در انگلستان، توسعه اقامتگاه های کنار دریا بر اساساین باور رخ داد که استفاده آب دریا در درمان بیماری ها مفید است. در اروپا شهرهای بسیاری در اطراف چشمه های آب معدنی و تسهیلات درمانی ساخته شده است. نمونه های آن را می توان در شهرهای بادن، لاسانه، موریتس و اینترلاکن در سوییس، بادن و ویسبادن در آلمان، وین در اتریش و بوداپست در مجارستان مشاهده کرد. در این شهرها مردم از آب های معدنی به منظور معالجه بیماری هایی همچون رماتیسم، عفونت های پوست و سوءهاضمه استفاده می کردند.

در اروپا چشمه های آب معدنی و کلینیک های آب درمانی در اواخر قرن هجدهم مورد توجه جدی نهاده شدند و علاوه بر این که به تجهیزات متناسب مجهز شدند فضاهای اطراف آن ها نیز برای بهره مندی از سکون و آرامش و چشم اندازهای طبیعی سامان یافتند. در این قبیل کلینیک ها تیم های مشاوره پزشکی برای تجویز مدت و نحوه استفاده از هر نوع آب برای درمان بیماری های مختلف مشغول هستند. مراجعین به این گونه آب ها را اغلب بیمارانی که مبتلا به ناراحتی های پوستی، دردهای روماتیسمی، ورم مفاصل، خستگی و فرسودگی مفرط جسمی، نقرس، التهاب مهره ها و ستون فقرات تشکیل می دهند.

در آمریکا نیز مردم به چشمه های آب معدنی، اقامتگاه های مجاور دریا مسافرت می کردند. قدیمی ترین منطقه چشمه های آب گرم آمریکا ساراتوگاست که از حدود 200 سال پیش به صورت یک منطقه تجاری در این زمینه با ارائه تسهیلات اقامتی و پذیرایی مناسب، فعال شده است. همچنین می توان به چشمه های آب معدنی نزدیک ایالات فیلادلفیا و ویرجینیا اشاره نمود. برای حداکثر کردن مطلوبیت سفر، تسهیلاتی از قبیل کتابخانه، تماشاخانه، تالار موسیقی و زمین های بازی برای مفرح کردن اوقات جهانگردان ایجاد شده است. به طوری که امروزه مردم نه فقط برای آب درمانی بلکه به قصد استفاده از انواع سرگرمی های اجتماعی به این مناطق سفر می نمایند.

شواهد و آثار فراوانی از اهمیت آب های معدنی و گرم نزد ایرانیان وجود دارد. به ویژه دسته بندی های بوعلی سینا که این مناطق را به آسایشگاه های معنوی، چشمه های درمانی و آب های گرم تقسیم نموده و نحوه استفاده از هر دسته را مورد آنالیز قرار داده، نشان از اهمیت علمی این گونه مناطق نزد ایرانیان است. پیش از آن نیز یادگارهای به جامانده در شهر نیشابور نشان دهنده نظام کانال کشی سنگی برای انتقال آب چشمه معدنی به نزدیکی معبد آناهیتا است. این شرایط یادآور موقعیت چشمه قدیمی مرانو در ایتالیا با قدمتی پنج هزار ساله است. چشمه های معدنی مناطق مختلف ایران دارای بیش از 30 عنصر معدنی از قبیل منیزیم، پتاسیم، سولفور، کلسیم و غیره هستند و بعضی از آن ها خواص رادیواکتیویته دارند.

در طول زمان، جهانگردی مبتنی بر استفاده از آب های معدنی مفهوم وسیعی یافت به طوری که استفاده از ویژگی های طبیعی مانند هوای سالم نیز جزو جهانگردی سلامت محسوب می گردد. با گذشت زمان مفهوم جهانگردی سلامت از این هم فراتر رفته و شامل مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی شد. موضوع اخیر (مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی) نسبت به انواع دیگر جهانگردی سلامت، جدید است.

انواع جهانگردی سلامت

جهانگردی پزشکی (Medical Tourism)

درواقع جهانگردی پزشکی رایج ترین و حساس ترین زیر شاخه جهانگردی سلامت است. این سفر عموما برای درمان بیماری یا انجام عمل جراحی و یا چک آپ سلامت جهانگرد در کلینیک ها و بیمارستان های کشوری با امکانات پزشکی بالا و هزینه های درمانی مناسب انجام می گیرد. جهانگردی پزشکی یا جهانگردی درمانی حساس ترین نوع جهانگردی در بین تمام انواع جهانگردی ها است. زیرا به طور مستقیم با جان و سلامت جهانگرد مرتبط است. گرچه بسیاری از کشورهای گردشگری جهان امروزه برای کسب درآمد، خدمات جهانگردی درمانی ارائه می دهند، اما مطمئنا توانمندی یک کشور در علم پزشکی و خدمات درمانی برخلاف جهانگردی تفریحی و ورزشی و … چیزی نیست که صرفا با ساخت و ساز و صرف پول حاصل گردد. وجود پزشکان متبحر و با تجربه، سابقه علم پزشکی، وجود زیرساخت های درمانی و نظارتی، وجود بیمارستان ها و کلینیک های استاندارد، تجهیزات پزشکی کامل و به روز، همچنین وجود قوانین و نظارت های پزشکی جزو زیرساخت های مهم درمانی یک کشور به شمار می فرایند، تا آن کشور بتواند در مرحله بعدی با ادغام خدمات اقامتی و جهانگردی اقدام به فعالیت در زمینه جهانگردی سلامت کند. قابل ذکر است که کشور ایران دارای پیشینه پزشکی هزاران ساله است و همیشه پزشکان ایرانی در سطح بین المللی شناخته شده بودند.

جهانگردی طبیعت درمانی (Curative Tourism)

سفر درمانی به مراکز دارای منابع و خدمات درمانی طبیعی تحت نظارت پزشک را جهانگردی طبیعت درمانی می گویند. این منابع و خدمات طبیعی شامل چشمه های آب گرم، دریاچه نمک، آفتاب درخشان، لجن طبی، ماساژ طبی، حمام گیاهی و همچنین محیط زیست زیبا، پاک و آرام به منظور بهبود بیماران پوستی، تنفسی، روماتولوژی، عضلانی و یا گذراندن دوران نقاهت بعد از درمان و عمل های جراحی صورت می گیرد. به لطف خدا، طبیعت متنوع ایران انواع و اقسام منابع طبیعت درمانی را در اختیار انسان ها گذاشته است. درحال حاضر در ایران مراکز بسیاری وجود دارد که در کنار منابع طبیعت درمانی امکانات اقامتی، رفاهی و نظارت پزشکی را برای جهانگردان آماده نموده اند، تا جهانگردان بتوانند در آرامش و رفاه کامل از این نعمت های خداوند استفاده نمایند.

جهانگردی تندرستی (Wellness Tourism)

در این نوع سفر، جهانگرد به دنبال آرامش است و برای رهایی از تنش های زندگی روزمره و تجدید قوا، بدون مداخله و نظارت پزشکی راهی سفر می گردد. معمولا این جهانگردان بیماری جسمی مشخصی ندارند و بیشتر در پی بهره مندی از طبیعت شفابخش و دوری از شلوغی ها، تنش ها و آلودگی های زندگی شهری هستند. یکی از جاذبه ها و امتیازات ایران برای جهانگردی درمانی در حوزه آب درمانی است، به طوری که در حال حاضر بیش از 1000 چشمه آب معدنی شناسایی شده است. از دیگر جاذبه های جهانگردی تندرستی در ایران، وجود هتل ها و ویلاهای جنگلی، کویری، ساحلی و یا کوهستانی است. که افراد می توانند در آرامش کامل در محیط زیست پاک تندرستی خود را بهبود بخشند.

درباره جهانگردی سلامت

ترکیبی از عوامل متعددی موجب رشد صعودی گرایش مردم به مسافرت های پزشکی شده است که از جمله هزینه بالای زندگی در کشورهای صنعتی، آسان شدن مسافرت های بین المللی و اصلاح و بهبود سطح تکنولوژی و استاندارهای پزشکی در بسیاری از کشورهای جهان، قابل ذکرند. یک دلیل کشش به سوی مسافرت پزشکی، راحتی آن در مقایسه با کشور های دیگر است. در بعضی کشور ها که سیستم خدمات درمانی عمومی متداول است، معمولاً زمان زیادی برای پاسخگویی به احتیاج شهفرایندان صرف می گردد و بیماران ناگزیرند مدت طولانی در انتظار رسیدگی به شرایط شان باشند. شرایطی نظیر پیوند مفصل ران که در انگلستان و کانادا یک سال و یا بیشتر باید در نوبت منتظر شد. لیکن در سنگاپور، تایلند، فیلیپین، یا بنگلور هند، بیمار می تواند یک روز پس از ورود تحت مراقبت و درمان قرار گیرد.

از میان دلایلی که موجب می گردد افراد با هدف درمان مسافرت نمایند، می توان به هزینه پایین مراقبت های پزشکی، جستجو برای یافتن پزشک متخصص و با تجربه، کیفت مناسب خدمات درمانی، ایمنی و کوتاه تر بودن زمان انتظار برای درمان اشاره نمود. در کانادا، در سال 2005 تعداد افراد در حال انتظار برای درمان 782،936 نفر بود که رکوردی در جهان محسوب می گردد . تعداد این افراد در آفریقای جنوبی، به میزان کمتر از یک دهم پایین تر از ایالات متحده آمریکا یا غرب اروپا بوده است.

هزینه یک دندان که درآمریکا 5،500 دلار است، در هندوستان و بولیوی 500 دلار در فیلیپین به 200 دلار می رسد وبه همین ترتیب، هزینه پیوند زانو در تایلند همراه با 6 روز فیزیوتراپی حدود یک پنجم ایالات متحده است و عمل لیزیک چشم با هزینه 3700 دلار در آمریکا، در بسیاری از کشورهای با رویکرد توریسم درمانی حدود 730 دلار برآورد می گردد. علاوه بر این، در حالی که عمل های زیبایی صورت که در آمریکا ممکن است، حدود 20 هزار دلار هزینه ایجاد کند در کشورهایی چون آفریقای جنوبی، فیلپین، و بولیوی بین 2300 تا 2700 دلار است.

جوینده های درمان و سلامتی از هر کجای جهان می توانند به یک کشور وارد شده و تحت خدمات و مراقبت های پزشکی در زمینه هایی چون سرطان ها، بیماری های مغز و اعصاب، جراحی های پیوند اعضا، عمل های زیبایی و غیره قرار گیرند. از جمله کشور هایی که عمدتا پذیرای گردشگر های درمانی هستند، می توان کشورهایی چون برونئی، کوبا، هنگ کنگ، مجارستان، هندوستان، اردن، لیتوانی، مالزی، فیلیپن، سنگاپور، تایلند و اخیرا امارات متحده عربی را نام برد. همچنین کشورهای آرژانتین، بولیوی، برزیل، کاستاریکا، مکزیک و ترکیه در زمینه عمل های زیبایی مورد توجه هستند.

در اروپا نیز، کشور های بلژیک و لهستان به کسب و کار توریسم درمانی اشتغال دارند. نکته جالب توجه این است که کشور آفریقای جنوبی با اشعار جراحی زیبایی صورت همراه با دیدن حیات وحش برای جلب گردشگر های درمانی کوشش می نماید. در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا با آن همه خدمات بیمه و درمان های کیفی و سطح بالا، پرداختن به کسب و کار توریسم درمانی یک ریسک محسوب می گردد. ذکر نمونه ای کافی است که دلیل این رویکرد را در آمریکا نشان دهد و آن تغییر گرایش عده زیادی از بیماران کشور های خاورمیانه در سال 2006 بود که ترجیح دادند برای معالجات خود به هنگ کنگ و سنگاپور مراجعه نمایند. برای آگاهی از شرایط جهانگردی سلامت در چند قطب این کسب و کار در جهان کمی به آن ها می پردازیم:

جهانگردی سلامت در هندوستان

هندوستان یکی از پر طرفدارترین مقاصد گردشگر های درمانجو در جهان است. خصوصا در زمینه جراحی قلب و پیوند استخوان ران و دیگر زمینه های پزشکی هندوستان به عنوان یک رهبر جهانی در عرصه خدمات پزشکی شناخته شده است. در طول سال های 2005 و 2006 هیچ کشوری در زمینه توریسم درمانی با هندوستان قابل مقایسه نبوده است و دولت بخش خصوصی هند با هدف ارتقای خدمات توریسم درمانی و تبدیل شبه قاره هند به قطبی یگانه در این زمینه واقف هستند. بعد از صنعت نرم افزار، جهانگردی پزشکی هند را می توان پیروز ترین صنعت قلمداد کرد. اندازه کنونی بازار این جهانگردی در هند بیش از 333 میلیون دلار و تا سال 2014 بیش از یک میلیارد دلار بوده است.

جهانگردی سلامت در فیلیپین

توریسم درمانی در فیلیپین از استاندارد بسیار بالایی برخوردار است و فیلیپینی ها می توانند در تمام زمینه های پزشکی با بهره گیری از کادر مجرب و مشهور به ویژه در شهر مانیل پایتخت فیلیپین، خدمات درمانی درخشانی ارائه نمایند. بهترین کلینیک ها و بیمارستان ها در این کشور واقع شده است که با تسهیلات موجود محیطی مطلوب را برای استراحت و درمان فراهم می نماید. همچنین در فیلیپین بهترین چشمه های آب معدنی جهان نیز واقع شده است که بسیاری از گردشگر ها را به سوی خود جذب می نماید.

جهانگردی سلامت در سنگاپور

کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی سنگاپور در سطح عالی ارزیابی می گردد. ایمنی، مورد اعتماد بودن، همراه با تحقیقات پیشرفته و اعتبار بین المللی کشور در زمینه پزشکی، آن را به یک مرکز رهبری در آسیا بدل نموده است. سنگاپور با 9 بیمارستان و 2 مرکز خدمات پزشکی توانسته به اعتبارنامه کمیسیون مشترک بین المللی آمریکا (JCI) دست یابد.

جهانگردی سلامت در ایران

جهانگردی سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت مناسب، به علت نبود تبلیغات مناسب، هنوز صندلی خود را در بازار نیافته است و گام های نخست را طی می نماید. در حالی که دولت بر اساس برنامه ریزی های خود باید تا سرانجام برنامه چهارم توسعه 30 درصد از احتیاجهای درمانی کشور را به وسیله صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم کند. دراین میان ایران رقبای مهمی نیز در منطقه دارد. از جمله رقبای مهم ایران در حوزه خلیج فارس می توان اردن و دبی را نام برد. کشور اردن سالانه 500 میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم درمانی دارد. دبی از چند سال پیش شهرهای سلامت را راه اندازی نموده و با بعضی از دانشگاه های معتبر جهان برای توسعه این مراکز قرارداد بسته است.

اما این شروع راه است. طبق استراتژی های تعریف شده که قرار است اعتباری برابر با 16 میلیارد درهم دبی به بخش توریسم درمانی اختصاص یابد. دبی می کوشد هسته قدرتمندی برای ارتقای این بخش ایجاد کند. این طرح شامل تقویت شبکه های موجود تسهیلات درمان و سلامت و نیز ایجاد زیر ساخت های مدرن و مرکز معتبر و عظیمی از متخصصان سلامت ومهارت های درمانی با اعتبار گردشگری در دبی است. طبق این طرح، قرار است ضمن برقراری ارتباط با بازارهای گسترده جهانی و تحقیق در باره نخستین اقدامات در راستای طرح استراتژیک دبی 2015 ، با مسیریابی و طرح عملی برای توسعه، مراحل شروعین این طرح عملی گردد.

توریسم پزشکی در سال 2010 درآمدی بالغ بر 7 میلیارد درهم برای امارات داشته است. ایران در سال 83 تقریبا 12 هزار بیمار خارجی پذیرش نموده است که این میزان در سال 84 به 17 هزار و پانصد نفر رسید ولی متاسفانه آمار قابل استناد از درآمدهای حاصل از جذب توریسم درمانی در سال های اخیر در ایران وجود ندارد. با این حال چالش اصلی فراروری جهانگردی درمانی ایران، نبود مدیریت یکپارچه در این حوزه است و از آن جایی که چنین ایده ای در ایران تقریبا نو تلقی می گردد، به نظر می رسد تهیه طرحی که به این مسئله به طور همه جانبه بپردازد و نیز تجارب کشورهای دیگر در این خصوص را مطالعه کند، به سیاست گذاران یاری خواهد نمود تا برای جذب توریسم پزشکی با رویکردی علمی و بومی قدم بردارند.

ظرفیت های جهانگردی سلامت در ایران

ایران از نظر جاذبه های جهانگردی طبیعی جزو 10 کشور برتر جهان است اما از بازار توریسم و جهانگردی سهم شاخصی نبرده است. این در حالی است که از جهانگردی سلامت به عنوان صنعت سوم جهان نام برده می گردد و بعضی کشور ها نظیر اسپانیا به وسیله این صنعت امرار معاش می نمایند. امروزه با صنعتی شدن کشورها و بروز دردهای مختلف در روح و بدن انسان ها و روی آوردن به عمل های جراحی زیبایی به صورت چشم گیر، بحث توریسم درمانی یکی از بخش های روبه رشد صنعت جهانگردی در جهان و ایران به شمار می آید. با این وجود در کشورمان این دغدغه وجود دارد که آیا این بخش از گردشگر به شکوفایی می رسد یا علی رغم تشکیلاتی که برای آن در نظر گرفته شده است فراموش می گردد؟

در زمینه توریسم درمانی و جذب جهانگردان سلامت همیشه باید به چهار آیتم اساسی دراین زمینه توجه داشت. توانمندی های شاغلان حرفه پزشکی، تکنولوژی های روز و استانداردهای جهانی، اقتصاد درمان و هزینه های درمانی و مقررات داخلی کشور ها از عوامل مهم جهانگردی سلامت هستند. ایران در هر چهار مورد ذکر شده نسبت به کشورهای همسایه و خاورمیانه از توانمندی های بهتری برخوردار است. که باید نهایت استفاده از پتانسیل موجود را کرد. اما متاسفانه تبلیغات مناسبی برای شناسایی توانمندی های پزشکی و جهانگردی ایران در خارج صورت نگرفته است و رسانه های دولتی و سفارت خانه ها در این زمینه نقشی موثر دارند. امروزه صنعت توریسم درمانی در جهان بالاتر از صنایع نفت و طلا واقع شده است. این صنعت کم هزینه و پر درآمد است.

در بخش توریسم درمانی فقط به جذب جهانگرد توجه نمی گردد بلکه فراتر از آن می تواند موقعیت و صندلی ایران را از نظر علمی، سیاسی ،اجتماعی و منطقه ای تقویت کند. در حالیکه توریسم درمانی در بسیاری از کشور ها نقش مهمی در ارز آوری دارد و هر ساله 40 تا 50 میلیارد دلار درآمد ارزی به وسیله توریسم درمانی عاید کشورهای اروپایی و آمریکا می گردد اما در ایران این صنعت صندلی خود را باز نیافته و گام های نخستین راطی می نماید در حقیقت در سال 82 برای اولین بار توریسم درمانی در جهانگردی ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه نهاده شد. دولت ایران بر اساس برنامه ریزی های خود باید تا سرانجام برنامه چهارم توسعه 30 درصد از احتیاج های درمانی و بهداشتی کشور را به وسیله صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم کند.

اهداف جهانگردی سلامت در ایران

• ناباروری
• دندان پزشکی
• جراحی قلب، چشم و جراحی پلاستیک
• بیماری های مرتبط با سرطان
• جهانگردی در آب های شفا بخش

کشور های مبدا جهانگردی سلامت به ایران

جهانگردان سلامت بیشتر از کشور های جمهوری آذربایجان، عراق، ترکمنستان، افغانستان، کویت، سوریه، لبنان، بحرین و ترکیه هستند و ایران طی یک دهه گذشته پیشرفتی 20 تا 25 درصدی در حوزه جهانگردی سلامت داشته است.

بیشترین استان های ایران در حوزه جهانگردی سلامت

جهانگردی سلامت در استان یزد

شهر تاریخی یزد جدا از جاذبه های میراثی و تنوع آب و هوایی خود، شهری مناسب برای جهانگردان در حوزه درمانی هم به شمار می رود. وجود 545 پزشک متخصص، 915 پزشک عمومی، 300 دندانپزشک و همچنین 15 بیمارستان دولتی در زمینه ارائه خدمات پزشکی در کشور شاخص است. همین ظرفیت و پتانسیل باعث شده که در طول سال مراکز درمانی استان یزد از گوشه و کنار کشور به خصوص از استان های همجوار میزبان هزاران جهانگردی باشد که روزانه به این شهر تاریخی سفر می نمایند. البته در این میان، درمان ناباروری و جراحی قلب علاقه مندان خاص خود را برای استان یزد داراست. خیلی ها توریسم درمانی یزد را با مرکز ناباروری یزد می شناسند چرا که این مرکز اولین مرکز درمان ناباروری در ایران و خاورمیانه است و بیمارانی حتی از کشور های دیگر هم به این مرکز برای درمان به یزد سفر می نمایند.

جهانگردی سلامت در استان مازندران

استان مازندران با توجه به موقعیت خاص اقلیمی و جغرافیایی خود و با شاخصه های طبیعی متمایز در میان استان های کشور از جمله آب و هوای بسیار مطبوع در فصل بهار و تابستان، داشتن آب های معدنی گرم و سرد، طبیعت بکر و جذاب و محیطی آرام از نظر فرهنگی و اجتماعی به عنوان یکی از استان های ویژه در جهانگردی سلامت محسوب می گردد. به علت شرایط خاص از لحاظ زمین شناسی در دامنه های البرز به ویژه اطراف قله دماوند، آب های معدنی با خواص مختلف درمانی وجود دارد که مهم ترین مجموعه جذاب آب گرم را پدید آورده است. آب های معدنی استان مازندران که در حال حاضر مورد استفاده جهانگردان داخلی و بومیان واقع شده است به دو بخش فصلی و غیر فصلی تقسیم می شوند. آب های گرم معدنی غیر فصلی حدودا 84% از کل را تشکیل می دهند که فقط در فصل تابستان و روزهای تعطیل سال مورد استفاده نهاده شده و تعداد آن ها تقریبا 60 مورد است.

همچنین استان های ایلام ، تهران، گیلان، خراسان رضوی، اردبیل و فارس نیز جزو استان های برتر در زمینه جهانگردی سلامت در ایران هستند.

منابع:

• https://www.kojaro.com
• https://www.irhealthtourism.com
• https://fa.derafshgostar-s.com
• https://lastsecond.ir