آیا سیارات هم می توانند هوشمند باشند؟ - وبلاگ شخصی من

به گزارش وبلاگ شخصی من، گروهی از دانشمندان متخصص در حوزه های مختلف اخترشناسی، اخیراً مقاله ای را در نشریه معتبر the International Journal of Astrobiology به چاپ رسانده اند که ایده هوش را به عنوان یک ویژگی جمعی توسعه داده و آن را در مقیاس سیاره ای مورد آنالیز قرار دادند. به عبارت دیگر، این دانشمندان با استفاده از ایده هوش جمعی یا هوش ازدحامی در پی پاسخ دادن به این پرسش هستند که آیا سیارات هم از هوش بهره می برند؟

به گزارش وبلاگ شخصی من، به طور متعارف، هوش به عنوان یکی از ویژگی های خاص بشر شناخته می گردد، اما در تعریف جامع تر، از آن به عنوان یک قابلیت جمعی نیز یاد می گردد که می توان آن را به دیگر ساختار های زنده و حتی غیر زنده نیز تعمیم داد. به عنوان مثال می توان به تصمیم گیری جمعی به وسیله حشرات اجتماعی، ساختار های لجن و حتی رفتار هوشمند سلول ها و ویروس ها که خود مجموعه ای از فرآیند های شیمیایی هستند، اشاره نمود. انسان ها نیز باهوش هستند، اما این هوش در درجه اول از رفتار اجتماعی ما ناشی می گردد. این مثال ها این واقعیت را برجسته می نمایند که هوش، به طور کلی، در مقیاس های طولی و زمانی مختلف عمل می نماید. اکنون محققان دانشگاه روچستر، موسسه علوم سیاره ای، دانشگاه ایالتی آریزونا و موسسه سانتافه، ایده هوش را به عنوان یک ویژگی جمعی توسعه داده و آن را به مقیاس سیاره ای مورد آنالیز قرار داده اند.

پروفسور آدام فرانک، محقق بخش فیزیک و نجوم در دانشگاه روچستر و نویسنده اصلی این مقاله، گفت: اگر ما بخواهیم به عنوان یک گونه زنده بمانیم، باید از هوش خود به نفع سیاره استفاده کنیم. پروفسور فرانک و همکارانش از ایده هایی مانند فرضیه گایا - که پیشنهاد می نماید زیست کره به شدت با سیستم های زمین شناسی غیر زنده هوا، آب و زمین برای حفظ شرایط قابل سکونت زمین در تعامل است - استفاده می نمایند تا شرح دهند که حتی یک گونه غیر فناورانه نیز می تواند هوش سیاره ای را نشان دهد. اما نکته کلیدی در اینجا این است که فعالیت جمعی، یک زندگی سیستمی را ایجاد می نماید که خود نگهدار است.

پروفسور فرانک گفت: برای مثال، بسیاری از مطالعات اخیر نشان داده اند که چگونه ریشه های درختان در یک جنگل به وسیله شبکه های زیرزمینی به نام شبکه های میکوریزی، به هم متصل می شوند. اگر بخشی از جنگل به مواد مغذی احتیاج دارد، بخش های دیگر به وسیله شبکه میکوریزی، مواد مغذی مورد احتیاج برای زنده ماندن را به بخش های تحت فشار ارسال می نمایند. به این ترتیب، جنگل حیات خود را حفظ می نماید که به آن سیستم خود نگهدار می گویند. در حال حاضر، تمدن ما چیزی است که محققان آن را یک تکنوکره نابالغ می نامند، مجموعه ای از سیستم ها و فناوری های فراوری شده به وسیله انسان که مستقیماً روی سیاره تأثیر می گذارند، اما خودنگهدار نیستند. به عنوان مثال، بیشتر مصرف انرژی ما شامل مصرف سوخت های فسیلی است که اقیانوس ها و جو زمین را تخریب می نماید. فن آوری و انرژی که ما برای زنده ماندن مصرف می کنیم، سیاره ما را نابود می نماید، که به نوبه خود، گونه های ما را نابود می نماید.

پس برای زنده ماندن به عنوان یک گونه، ما باید به طور جمعی در جهت برترین منافع سیاره کار کنیم. پروفسور فرانک می افزاید: ما هنوز این توانایی را نداریم که به طور جمعی به برترین منافع سیاره پاسخ دهیم. روی زمین هوش وجود دارد، اما هوش سیاره ای وجود ندارد. این محققان چهار مرحله از گذشته و آینده احتاقتصادی زمین (زیست کره نابالغ، زیست کره بالغ، تکنوکره نابالغ، و تکنوکره بالغ) را برای نشان دادن اینکه چگونه هوش سیاره ای ممکن است در آینده بلند مدت بشریت نقش ایفا نماید، مطرح می نمایند. آن ها بعلاوه نشان می دهند که چگونه این مراحل تکامل که به وسیله هوش سیاره ای راهنمایی می گردد، ممکن است یکی از ویژگی های هر سیاره در کهکشان ما باشد که حیات و یک تمدن فناورانه پایدار را تکامل می دهد.

پروفسور فرانک گفت: سیارات به وسیله مراحل نابالغ و بالغ تکامل می یابند و هوش سیاره ای نشان دهنده زمانی است که شما به یک سیاره بالغ می رسید. اما سوال اصلی این است که بفهمیم هوش سیاره ای در عمل برای ما چگونه به نظر می رسد و چه معنایی دارد، زیرا ما هنوز نمی دانیم چگونه به یک تکنوکره بالغ برویم. اگرچه ما هنوز به طور تعیین نمی دانیم که هوش سیاره ای چگونه ممکن است خود را نشان دهد، محققان خاطرنشان می نمایند که یک تکنوکره بالغ شامل یکپارچه سازی سیستم های فناوری با زمین به وسیله شبکه ای از حلقه های بازخورد است که یک سیستم پیچیده را تشکیل می دهد.

به بیان ساده، یک سیستم پیچیده هر چیزی است که از قطعات کوچکتر ساخته شده است که به گونه ای با هم تعامل دارند که رفتار کلی سیستم کاملاً به آن تعامل بستگی دارد. نمونه هایی از این سیستم های پیچیده را می توان در جنگل ها، اینترنت، بازار های اقتصادی و مغز انسان یافت. به علت ماهیت خود، یک سیستم پیچیده دارای ویژگی های کاملاً جدیدی است که هنگام تعامل تک تک قطعات ظاهر می گردد. به عنوان مثال تشخیص شخصیت یک انسان، تنها به وسیله آنالیز نورون های مغز او، سخت خواهد بود. این بدان معناست که پیش بینی دقیق ویژگی هایی افرادی که ممکن است یک هوش سیاره ای را شکل دهند، سخت است.

با این حال، به گفته دانشمندان، سیستم پیچیده ای مانند هوش سیاره ای دو ویژگی تعیین نماینده دارد؛ اول اینکه رفتاری نوظهور خواهد داشت و دوم باید خودنگهدار باشد. پروفسور فرانک می گوید: زیست کره ما، میلیارد ها سال پیش با ایجاد سیستم هایی برای حرکت در اطراف نیتروژن و انتقال کربن متوجه شد که چگونه می تواند زندگی را به تنهایی میزبانی کند. اکنون باید دریابیم که چگونه می توان همان ویژگی های خودنگهداری را با یک تکنوکره بالغ داشت.

منبع: sci-news

ترجمه: مصطفی جرفی-وبلاگ شخصی من