شلختگی نوجوانان را چگونه درمان کنیم - وبلاگ شخصی من

به گزارش وبلاگ شخصی من، گروه خبرنگاران زندگی - نوجوان خانواده که تا قبل از سن بلوغ هرروز اتاقش را مرتب می کرد با ورود به بحران نوجوانی،دیگر کارهای قبلی را تکرار نمی کند. هیچ چیز را سر جای خودش قرار نمی دهد، اتاقش مثل بازار شام است؛ از کتاب های درهم وبرهم و بسته های خالی چیپس و پاستیل گرفته تا لباس هایی که روی تخت افتاده، هرچه فکرش را بکنید در اتاقش پیدا می گردد اما مسئله اینجاست شما به عنوان والدین نمی توانید این موضوع را برطرف کنید چون یا به حرفتان گوش نمی دهد یا ممکن است پرخاشگری کند و به شما بگوید: اتاق خودم است. پس چه باید کرد؟

*** اتاق شلوغ، نماد دوره نوجوانی

اتاق بهم ریخته و آشفته نماد دوران نوجوانی است. معمولاً در اوایل نوجوانی (سال های 9 تا 13) به علت تغییرات رشدی، نوجوان دچار سردرگمی درونی و آشفتگی بیرونی می شود و این مسئله به سرعت توجه والدین را به خود جلب می نماید. اتاق درهم ریخته و شلوغ برای والدین می تواند توهین و بی احترامی به نظم و قوانین خانه باشد، درحالی که چنین اتاقی ازنظر نوجوان نشان دهنده آزادی شخصی برای زندگی بر اساس شرایط خودش است. نوجوان می گوید: این اتاق من است و من باید آزاد باشم که هر طور که می خواهم زندگی کنم! والدین پاسخ می دهند: اشتباه نکن! این خانه ما است و تو باید طبق استانداردهای نظم خانواده که ما مشخص نموده ایم، زندگی کنی! بنابراین، این اختلاف نظر زمینه بگومگو و مشاجره بین والدین و نوجوان را فراهم می نماید اما سؤال اینجاست که چرا نوجوان به خودش حق می دهد که در اتاق خودش نامنظم باشد؟

*** بی نظمی راهی برای اعلام استقلال نوجوان

دکترسید مجتبی حورایی مشاور و کارشناس تربیتی در گفت وگو با وبلاگ شخصی من می گوید: مستقل شدن بخشی طبیعی از فرایند رشد در دوره نوجوانی است. نوجوان گاهی هویت مستقل خودش را به وسیله بی نظمی، حرف گوش ندادن و مخالفت نشان می دهد. حورایی ادامه می دهد: یک اتاق به هم ریخته راهی آسان و مطمئن برای اعلام استقلال نوجوان است چون این اولین فضای مستقلی است که آن ها کنترل مستقلی بر روی آن دارند.

*** نوجوانان آشفتگی و بی نظمی ها را نمی بینند

علاوه بر اینکه نوجوان بی نظمی را راهی برای اعلام مستقل شدن خودش می داند اما گاهی نوجوان اصلاً متوجه بی نظمی نمی شود. تحقیقات نشان می دهد این امر به علت نحوه تنظیم مغز نوجوان است. بخش های مختلف مغز نوجوان به وسیله سیناپس هایی (سلول های عصبی) به یکدیگر متصل می شوند. این سلول های عصبی، یک ماده چرب به نام میلین است که در طول زمان ایجاد می شود. اتصال مجدد فرایند مغز نوجوانان 12 سال (بین 10 تا 24 سالگی) طول می کشد و از پشت مغز آغاز می شود و به آرامی جلو می رود.

آخرین تکه های مغز نوجوان که باید به هم متصل شوند، قشر پیشانی هستند، جایی که بینش، همدلی، ریسک پذیری و توجه و برنامه ریزی کنترل می شود. این بدان معناست که سازماندهی و آراستگی برای بیشتر نوجوانان اولویت بالایی ندارد. آن ها چیزهای دیگری برای نگرانی دارند. نوجوانان نامرتب هستند زیرا نمی توانند به طور مؤثر از قبل برنامه ریزی نمایند. مغز آن ها هنوز آینده نگری شناختی برای برنامه ریزی مرتب کردن اتاق خود را ندارد، به همین علت آن ها اصلاً متوجه بی نظمی و آشفتگی نمی شوند.

*** ریشه بی نظمی نوجوان، کودکی اوست

دکتر حورایی علت بی نظمی نوجوانان را نشأت گرفته از دوره کودکی می داند و می گوید: اینکه بی نظمی نوجوان را به هورمون ربط بدهیم و بگوییم کودک به محض ورود به دوره نوجوانی نامنظم می شود و تا قبل از نوجوانی مرتب و منظم بوده، غیرممکن است چرا که بی نظمی و شلختگی در دوره نوجوانی نشات گرفته از دوره کودکی است.

این روانشناس تربیتی با شاره به نقش تربیتی والدین در دوره کودکی اظهار می نماید: والدین در دوره کودکی، بچه ها را مسئولیت پذیر تربیت نمی نمایند و همه مسئولیت های کودک را به بهانه اینکه کودک است، گناه دارد، نمی تواند و...خودشان انجام می دهند. کودک در سنین پیش دبستانی از مدرسه برمی شود می بیند اتاقش مرتب است، دوباره اتاقش را به هم ریخته می نماید و فردا از مدرسه برمی شود باز می بیند همه چیز مرتب سرجایش است؛ درواقع والدین از سر دلسوزی و وسواس کامل بودن سعی می نمایند مسئولیت های کودکشان را بر عهده بگیرند و این کار آرام آرام کودک را به این سمت می برد که تمام کارهایش را روی دوش والدین می اندازد؛ بنابراین، عدم مسئولیت پذیری و نامرتب بودن در دوره نوجوانی ناشی از خطاهای رفتاری والدین در دوران کودکی فرزند است.

او ادامه می دهد: این خطاهای رفتاری والدین در دروان کودکی ضمیمه بلوغ و هویت طلبی نوجوان می شود و به شکل سرکشی خود را نشان می دهد، درحالی که اگر ارتباط و نحوه برخورد والدین با نوجوان در دوره کودکی به درستی انجام شود و دلسوزی های بیجا وجود نداشته باشد، ما در دوره نوجوانی کمتر با بحران بی نظمی روبرو خواهیم شد.

*** با نوجوان شلخته چه کنیم؟

حورایی در پاسخ به این سؤال می گوید: در سنین نوجوانی، نوجوان دچار بحران هویتی می شود و در این شرایط، تحقیر و امرونهی والدین به نوجوان بدتر او را سرکش و لجباز می نماید؛ بنابراین، ارتباط محبت آمیز و تکریم شخصیت برترین نحوه برخورد والدین با نوجوان است.

*** برترین راه تشویق نوجوانان به مرتب بودن

این مشاور تربیتی برترین راه تشویق نوجوانان به مرتب بودن و همکاری در کارهای خانه را تقسیم کارها و مشورت گرفتن با آنان می داند: والدین باید لیستی از کارها را تهیه نمایند و از نوجوان بپرسند که دوست دارد کدام کار را انجام دهد. ممکن است از بین 20 کار، نوجوان تمایل به انجام یک کار داشته باشد اما ایرادی ندارد. آنجایی که نوجوان به صورت فردی و مستقل کاری را بر عهده می گیرد و با تشویق والدین روبرو می شود، امیدواری به انجام آن کار و کارهای دیگر وجود دارد.

او اشاره می نماید: تمرض و بی نظمی در سنین نوجوانی بیشتر به علت سرزنش، عدم مشورت خواهی، بی احترامی و جروبحث والدین با نوجوان است.

*** با نوجوان مشورت کنید

حورایی در سرانجام تأکید می نماید: یکی از کارهایی که والدین در سنین نوجوانی فرزندشان باید به آن توجه داشته باشند، مشورت گرفتن از نوجوان است. ممکن است لزوماً همواره به نظر او عمل نشود اما مشورت گرفتن به نوجوان احساس ارزشمندی می دهد. هرچقدر ما به نوجوان احساس ارزشمندی، مهم بودن و دوست داشتنی بودن بدهیم امیدواری به اینکه وظایفش را انجام دهد، بیشتر می شود و در مقابل، هرچقدر نوجوان را مورد نقد و سرزنش قرار دهیم، سرکشی و تمرض نوجوان بیشتر خواهد شد.