خبرنگاران حاجی فیروزی چنین نه از ره آیین است

به گزارش وبلاگ شخصی من، تهران - خبرنگاران - با قرمز شدن چراغ چهارراه ها، صدای دایره زنگی مردان و گاه بچه هایی سیه چهره گوش نوازی می نماید، حاجی فیروزهایی که با تغییر بافت زندگی، ماموریت آنان هم دستخوش دگرگونی شده است.

خبرنگاران حاجی فیروزی چنین نه از ره آیین است

نوروز و تحویل سال نو آیینی دیرینه و کهن در تاریخ ایران باستان است که مردمان در واپسین روزهای اسفند، خود را مهیای استقبال از آن می کردند و نویددهندگانی آمدن آن را نوید می دادند.

روزهایی که تقویم و روز شماری وجود نداشت که ساعت و ثانیه آمدن بهار از قبل در آن نوشته شده باشد و گروهی بر اساس ماموریت نانوشته ای، با دیدن جوانه گیاهی، درختی یا شاخه ای، در کوی و برزن، بر تبل و دهل می نواختند و شاعرانه آمدن بهار را نوید می دادند.

این پیغام آوران نوروز، دو شخصیت به نام های عمو نوروز و حاجی فیروز بودند که شخصیت آنان را می توان برآیند یک اندیشه یا تخیل جمعی دانست که در جهت تاریخی خود از سرزمینی به سرزمین دیگر کوچ نموده و روایتی مختلف ولی با هسته ای یکسان، پدیدآورده اند.

چهره ای که این روزها با تغییر بافت و سبک زندگی همراه شده و فشار مالی و کسب درآمد جهت جدیدی پیش روی این پیغام آوران نوروز گذاشته است تا آن جا که با دیدنشان، شیشه خودروها بالا می رود و نگاهی متکدی گرایانه به آنان می گردد.

تغییر چهره ای که پژوهشگر آیین های ایرانی، عامل به وجود آمدن آن را بحران های مالی دانست که باعث شد یاری های از روی نشاط و خودخواسته مردمان به حاجی فیروزها، رنگ تکدی گری بگیرد.

هوشنگ جاوید در گفت و گو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده وبلاگ شخصی من درباره تاریخچه چگونگی پیغام آوری نوروز در برهه ها و خطه های مختلف توضیح داد: در گذشته دور که میزان سواد عمومی جامعه پایین بود، براساس قاعده و روش احترام به کسانی که سواد داشتند، تاریخ و تقویم برای جامعه معین می شد.

وی ادامه داد: این ها پیش از اسلام خانواده دبیران بودند که بعد از اسلام به دو شکل رشد کردند، نخست جامعه ای که به سمت مکاتب درسی رفتند و دیگرانی که سواد اندکی داشتند اما در کل به واسطه این افراد تقویم شناخته می شد و برای یادآوری این تقویم به مردم، یک عده افراد کار خبررسانی را در شکل های مختلف در نمادهای سور و سوگ یعنی چه جشن ها و چه عزاها به مردم ابلاغ می کردند.

این پژوهشگر آیین های ایرانی با اشاره به این که این افراد غالبا شاگردان مکتب خانه ای بودند که به توصیه استاد خود، آغاز ماه رمضان یا نوروز و سایر آیین ها را نوید می دادند، گفت: این اعلام تقویمی در خصوص نوروز بعد از اسلام به دلیل این که جامعه ما مبتنی بر کشاورزی و شبانی بود حکایت دیگری پیدا کرد. بدین گونه که وقتی شبان ها، در بعضی نقاط ایران مانند کوه های خراسان و مناطق کویری یا در فارس که بهار زودتر می آمد، گله ها را به چرا می بردند، این گل ها را جمع می کردند و در آیین گل گردانی که از دل جامعه کهن ایرانی بیرون آمده تقویم شناسی می کردند؛ در واقع به سواد فرد کاری نداشتند و در آمدن گل به منزله آمدن مدن بهار بهار بود.

وی ادامه داد: در جاهای دیگر ایران هم وقتی مژده بخش ها به عنوان نوروز خوان با عناوینی همچون عمو نوروز و حاجی فیروز می آمدند می خواستند بهار و سال نو را نوید دهند و به دلیل مژده بخشی، مزد این عمل آنان را مردم از همت عالی خود می پرداختند یعنی یا پول یا جنس می دادند.

جاوید درباره نحوه این پرداخت مردمی هم توضیح داد: این مژده دهندگان، با کیسه ای برگردن آویخته می آمدند و مردم یاری های خود را داخل کیسه نمی ریختند و دادن یاری به دست این حاجی فیروزها توهین محسوب می شد.

جاوید با تاکید بر این که حاجی فیروزها محصول یک بخش از جامعه بودند و فراگیر همه شهرها نبودند، یادآور شد: در دوره پهلوی اول، بر روی حاجی فیروزها مانور و تبلیغ بسیار شد زیرا می خواستند سطح ملی متناسب جدید ایجاد نمایند که چندان پیروز عمل نکردند.

وی با بیان این که هزاران تعبیر بر حاجی فیروزها نوشته شده که معین نیست کدام اصل و سندیت دارد و کدام جعلی است، توضیح داد: نکته مهم این که این ها می آمدند مردم را شاد نمایند و حرف دل مردم را به طنز می زدند و مردم هم با پرداخت آنان را شاد می کردند. یک وقت هایی هم مانند سال جاری با سختی آغاز و در حال انتها یافتن است متن شعرها را مطابق سلیقه مردم بیان می کردند.

این پژوهشگر آیین های ایرانی با ابراز تاسف از این که بدعت چنین تولیداتی اکنون وجود ندارد، متذکر شد: امروزه به سبب دگرگونی های تاریخی و مالی، بسیاری محتاج نان شب هستند که همین امر شکل حاجی فیروز را هم تغییر داده و نوید دهندگان نوروز بیشتر از خانواده های کولی و سرگردان هستند که محتاج نان شب از هر فرصتی برای کسب درآمد استفاده می نمایند.

جاوید با ابراز امیدواری از تغییر شرایط مالی که باعث تغییر فرهنگ و آیین ایرانی هم می گردد، گفت: این افراد درست است که کوشش می نمایند مردم را با ساز و دهل و آواز نوروزی شاد نمایند اما در واقع غم و تمنای نان است که آنان را به چهارراه ها جهت تکدی گری کشانده است و دست یاری به سوی هر عبورنماینده ای دراز می نمایند وگرنه در گذشته هیچ حاجی فیروزی دستش را جلوی مردم دراز نمی کرد و مردم داوطلبانه یاری می کردند.

وی ضمن گلایه از اهمال نگاه شهرداری ها به ایجاد فضایی با نشاط و مختص معرفی آیین های نوروزی تاکید نمود: شهرداران باید نسبت به این قضیه برنامه ریزی نمایند و مامور شادی راه بیاندازند.

گزارش از: فاطمه دهقان نیری

منبع: ایرنا

به "خبرنگاران حاجی فیروزی چنین نه از ره آیین است" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "خبرنگاران حاجی فیروزی چنین نه از ره آیین است"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید